Αναξιοποίητη κληρονομιά ο πολιτισμός

Του Γιάννη Κολλάτου


  «Ξύπνησα με το μαρμάρινο τούτο κεφάλι στα χέρια
που μου εξαντλεί τους αγκώνες  και δεν ξέρω που να το ακουμπήσω…»
 Γ. Σεφέρης «Μυθιστόρημα»

 Αλλοίμονο πέρα από την κληρονομιά χιλιετηρίδων που κρύβει ο υποθαλάσσιος χώρος της πατρίδας και την οποία επιχειρούμε να εκμεταλλευτούμε μέσω της κήρυξης ΑΟΖ, υπάρχει ένας άλλος ανεκτίμητος πλούτος στην Ελλάδα που δεν κατορθώσαμε να αξιοποιήσουμε… Είναι η αρχαία μας κληρονομιά που εξαντλεί τους αγκώνες του ποιητή και δεν ξέρει που να την ακουμπήσει… Η τουριστική αξιοποίηση των αρχαιολογικών ευρημάτων ίσως να είναι το έλασσον. Το μείζον παραμένει η Ελλάδα να εξάγει τον πολιτισμό της αυτό τον ανεκτίμητο και να λάβει προστιθέμενη αξία από το αρχαίο κλασσικό πνεύμα.  Η «βαριά βιομηχανία» της χώρας είναι ο πολιτισμός της. Το γεγονός ότι δεν κατόρθωσε να δημιουργήσει ένα ίδρυμα κλασσικών αρχαιοελληνικών σπουδών, να συγκεντρώσει στην Αθήνα την αφρόκρεμα της παγκόσμιας διανόησης, να λειτουργήσει ως κράχτης για την αναβίωση της οικουμενικότητας των ελλήνων κλασσικών «βαραίνει» τους αγκώνες της σύγχρονης γενιάς των Ελλήνων.


 Η οποία αναλώθηκε σε ένα υπερφίαλο θέαμα τέλεσης ολυμπιακών αγώνων της ντόπας, της μίζας  και των πολυεθνικών, χάνοντας αυτό που μας δίδαξαν οι αρχαίοι πρόγονοί μας το μέτρο και δίνοντας τη χαριστική βολή για τη χρεοκοπία της χώρας. Αν τα κονδύλια αυτά είχαν δοθεί για τη δημιουργία πανεπιστημίων, ερευνητικών προγραμμάτων προσέλκυσης της παγκόσμιας διανόησης, δημιουργίας θεματικών πάρκων σε περιοχές αναξιοποίητες, το όφελος θα ήταν πολλαπλό και για την οικονομία και την κοινωνία. Είναι απαράδεκτο για παράδειγμα ο μυθικός Όλυμπος το βουνό των θεών, να μην έχει ένα θεματικό πάρκο για να προσελκύει τους εκατοντάδες χιλιάδες ξένους επισκέπτες που κάθε καλοκαίρι κατακλύζουν τα παράλια της Πιερίας , της Λάρισας και της Μαγνησίας.


 Τα Φάρσαλα, ο Αλμυρός και η Βόρεια Φθιώτιδα, η περιοχή του μυθικού βασιλιά της Φθίας Αχιλλέα να μην έχουν ούτε ένα σημείο αναφοράς που να παραπέμπει στον ομηρικό ήρωα, το ίδιο και η Ιθάκη του Οδυσσέα. Η χώρα θα μπορούσε να έχει δημιουργήσει Πανεπιστήμια ή να φιλοξενεί διεθνή συνέδρια ή συμπόσια αρχαίων ελληνικών γραμμάτων στην Αθήνα, μαθηματικών σπουδών στη Σάμο την πατρίδα του Πυθαγόρα, ιατρικών σπουδών στην πατρίδα του Ασκληπιού ή φυσικών επιστημών στη Χαλκιδική πατρίδα του Αριστοτέλη… Ο Σωκράτης και ο Πλάτων να είναι το σήμα κατατεθέν της Αθήνας πέρα από την ακρόπολη και το Μουσείο της και να γίνεται η διάχυση της πανανθρώπινης σκέψης τους με διάφορα δρώμενα καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, στους νεολαίους της οικουμένης που κατακλύζουν την Πλάκα για Greek τζατζίκι και σουβλάκι….

 Κάποια βήματα προς την κατεύθυνση αυτή έχουν γίνει, αλλά δειλά χωρίς υποστήριξη και κυρίως χωρίς να έχουν γίνει θεσμός. Η αφή της φλόγας στην αρχαία Ολυμπία για παράδειγμα δίδει προστιθέμενη αξία στον τουρισμό της περιοχής, όπως και το φεστιβάλ Επιδαύρου, ενώ με χαρά διαπιστώνουμε ότι φέτος το καλοκαίρι ο Σωκράτης έχει την τιμητική του σε θεατρικές αίθουσες πειραματισμού στην Αθήνα,  αλλά δεν αρκούν. Και η σύγχρονη ελληνική διανόηση με δύο νομπελίστες ποιητές και έναν βραβευμένο με το βραβείο Λένιν θα έπρεπε να είναι σήμα κατατεθέν της πατρίδας που απαξιώθηκε και έχασε την υπερηφάνεια της τα τελευταία χρόνια εκλιπαρώντας γονυπετής τους δανειστές, Αυτό το φώς που ύμνησαν ο Ελύτης και ο Σεφέρης που μελοποίησαν ο Χατζηδάκης και ο Θεοδωράκης, οι εικόνες του Θόδωρου Αγγελόπουλου ή οι  προβληματισμοί του Κώστα Γαβρά, είναι το πιο εξαγώγιμο προϊόν της χώρας … Απέναντι στο αγγλοσαξονικό και προτεσταντικό «χρησιμεύειν» η Ελλάδα μπορεί να ορθώσει εναλλακτικά στην οικουμένη το Αριστοτελικό «αληθεύειν»…

 Και αν κάποιοι  θεωρήσουν ότι μας κυρίευσε  ο επικού χαρακτήρα λυρισμός του Σικελιανού ας αναλογιστούν τι κατάφεραν οι Αμερικανοί με το Χόλιγουντ, ή τι επιχειρούν στήσουν με το Μπόλιγουντ οι Ινδοί, ή οι Κινέζοι και οι Τούρκοι τα τελευταία χρόνια μέσω του κινηματογράφου και των τηλεοπτικών σήριαλς. Σκεφτείτε πότε απογειώθηκαν σε εξαγωγές το ούζο και η ρετσίνα μέσω του «Ζορμπά» και ας επιχειρήσουμε να προσελκύσουμε κεφάλαια από το χώρο της 7ης τέχνης δίνοντάς τους ένα σημείο αναφοράς. Περιοχές όπως οι Σποράδες απογειώθηκαν τουριστικά μετά το «μάμα Μία», η Κεφαλονιά μετά «μαντολίνο του λοχαγού Κορέλι», το Καστελόριζο μετά το «Μεντιτερανέο» και η Αμοργός και η Σαντορίνη μετά από ταινίες που γυρίστηκαν εκεί. Φαντασία και μεράκι χρειάζονται και κυρίως η ενεργοποίηση του ελληνικού λόμπι σε χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Γαλλία, η Μ. Βρετανία κ.α.

 Τόσοι έλληνες καθηγητές ξένων πανεπιστημίων θα μπορούσαν να δραστηριοποιηθούν τώρα που η πατρίδα τους έχει περισσότερο ανάγκη από ποτέ και να δημιουργήσουν ένα ελληνικό success story που να εδράζεται σε πραγματικά δεδομένα και όχι σε επικοινωνιακού τύπου πομφόλυγες… Άλλωστε και η εξαγωγή της μεσογειακής διατροφής είναι κατεξοχήν κουλτούρα και πολιτισμός. Αυτό το ανεκτίμητο κεφάλαιο που λέγεται ελληνικός πολιτισμός πρέπει να πάψει να μας βαραίνει τους αγκώνες, είναι καιρός να το αξιοποιήσουμε…