Γιατί η νέα προσφυγή των Αιτωλοακαρνάνων στο ΣτΕ κρίνει το μέλλον και την επιβίωση της Θεσσαλίας
Γιατί η νέα προσφυγή των Αιτωλοακαρνάνων στο ΣτΕ κρίνει το μέλλον και την επιβίωση της Θεσσαλίας
Έρμαιο της κλιματικής αλλαγής και τοπικιστικών αντιπαραθέσεων ο θεσσαλικός κάμπος
Με την ΕΕ να «κρούει τον κώδωνα του κινδύνου» για τη λειψυδρία και να ζητά να ληφθούν μέτρα από τα κράτη μέλη για την αντιμετώπισή της μετά και την επιδείνωση της κατάστασης λόγω της κλιματικής αλλαγής, η χώρα παραμένει ανοχύρωτη ιδιαίτερα σε έναν κρίσιμο τομέα για την οικονομία της όπως είναι η αγροτική της παραγωγή και η αυτάρκειά της σε τρόφιμα.
Ειδικότερα για τη Θεσσαλία η λειψυδρία αποτελεί ένα κρίσιμο πρόβλημα με σοβαρές επιπτώσεις στην αγροτική παραγωγή και το περιβάλλον. Το υδατικό έλλειμμα εκτιμάται σε περίπου 465 εκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως, με τις συνολικές ανάγκες να ανέρχονται σε 1.485 εκατ. κυβικά μέτρα, ενώ διατίθενται μόλις 1.020 εκατ. κυβικά από επιφανειακές και υπόγειες πηγές, καθώς και έργα αποταμίευσης .
Αυτή τη στιγμή μετά και τις βροχοπτώσεις του Μάιου η διαθέσιμη προς άρδευση ποσότητα από τη λίμνη Πλαστήρα είναι στα 70 εκατομμύρια κυβ. μέτρα νερού σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΔΥΘ, ενώ πέρυσι είχαν εκταμιευτεί περί τα 110 εκατ. κ.μ. Στο δε ταμιευτήρα Σμοκόβου η στάθμη είναι κάτω από το άτυπο οικολογικό όριο και η χωρητικότητά του στα 109 εκατομ. κ.μ. νερού (δεν μπορεί να πέφτει κάτω από τα 105 εκατ. κ.μ.)
Κύρια μέτρα αντιμετώπισης
Μεταφορά περίσσειας χειμέριων υδάτων από τη λεκάνη Αχελώου: Προβλέπεται η μεταφορά έως 250 εκατ. κυβικών μέτρων νερού ετησίως από τον Αχελώο στον Πηνειό, αν και το έργο αντιμετωπίζει νομικές και πολιτικές προκλήσεις με τελευταίο επεισόδιο στο πολύχρονο σήριαλ του πολύπαθου έργου την προσφυγή Αιτωλοακαρνάνων στο Συμβούλιο της Επικρατείας για το σύνολο του αναθεωρημένου Σχεδίου Λεκάνης Απορροής Πηνειού. Το νερό που χύνεται ετησίως στο Ιόνιο πέλαγος από τον Αχελώο προσδιορίζεται στα 4 δις. κ,μ. άρα τα 250 εκατ. κ.μ. που ζητά η Θεσσαλία είναι ένα ελάχιστο κλάσμα αυτών των υδάτων .
Μεσαία φράγματα: Βρίσκεται στο στάδιο της εκπόνησης η επικαιροποίηση των προμελετών από την Ολλανδική HVA με κονδύλια της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών για τα μεσαία φράγματα Σκοπιάς στον Ενιπέα, Μουζακίου, Πύλης και Νεοχωρίτη καθώς και η κατασκευή διώρυγας από τη Γυρτώνη προς την Κάρλα
Μέτρα εξοικονόμησης νερού: Προτείνονται πρακτικές όπως η κάλυψη των ταμιευτήρων με φωτοβολταϊκά ή ειδικές σφαίρες για τη μείωση της εξάτμισης, καθώς και η βελτίωση της ικανότητας αποθήκευσης του εδαφικού νερού (πχ με ζεόλιθο) .
Διαχείριση αρδευτικού νερού: Η Περιφέρεια Θεσσαλίας και ο Οργανισμός Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας (ΟΔΥΘ) έχουν καταρτίσει σχέδιο για την καλύτερη διαχείριση του αρδευτικού νερού, λόγω της μειωμένης στάθμης των λιμνών Πλαστήρα και Σμοκόβου .
Σχέδια Διαχείρισης Υδάτων: Εγκρίθηκαν νέα Σχέδια Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών (ΣΔΛΑΠ) για τη Θεσσαλία, τα οποία περιλαμβάνουν μέτρα για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή .
Απειλείται το μέλλον του Θεσσαλικού κάμπου με την προσφυγή στο ΣτΕ
Εντωμεταξύ η προσφυγή δώδεκα φορέων της Αιτωλοακαρνανίας στο ΣτΕ δεν αφορά μόνο το έργο της μεταφοράς νερού από τον Αχελώο προς το θεσσαλικό κάμπο αλλά το σύνολο των έργων που προβλέπει το Σχέδιο Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας (ΣΔΛΑΠ) υποστήριξε η αντιπρόεδρος του ΟΔΥΘ Ρένα Καραλαριώτου μιλώντας στο «Μαγκαζίνο της Θεσσαλίας». Γεγονός που σημαίνει ότι αν γίνει αποδεκτή από το Συμβούλιο της Επικρατείας τότες τίθεται εν αμφιβόλω όλο το μέλλον και η οικονομική ζωή της Θεσσαλίας, αφού ανατρέπει και το σχεδιασμό των μεσαίων φραγμάτων που είναι απαραίτητα και για την άρδευση και την αντιπλημμυρική της θωράκιση (Μουζάκι, Πύλη, Σκοπιά, διώρυγα Γυρτώνης- Κάρλας).
Για το σκοπό αυτό όλοι οι φορείς της Θεσσαλίας η ΠΕΔ Θεσσαλίας, η περιφέρεια, οι δήμοι, ο ΟΔΥΘ τα Εμπορικά Επιμελητήρια το ΓΕΩΤΕΕ , το ΤΕΕ και το Οικονομικό Επιμελητήριο θα συνδράμουν δικαστικά στην εκδίκαση της υπόθεσης που έχει οριστεί για τον προσεχή Οκτώβριο.
Η προσφυγή των φορέων της Αιτωλοακαρνανίας στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) κατά της 2ης Αναθεώρησης των Σχεδίων Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών (ΣΔΛΑΠ) Θεσσαλίας και Δυτικής Ελλάδας αποτελεί σημαντική εξέλιξη στη μακροχρόνια διαμάχη για την εκτροπή του Αχελώου.
Αντικείμενο της προσφυγής
Η Συντονιστική Επιτροπή Φορέων Αιτωλοακαρνανίας, σε συνεργασία με περιβαλλοντικές οργανώσεις και επιμελητήρια, κατέθεσε αίτηση ακύρωσης στο ΣτΕ τον Οκτώβριο του 2024. Η προσφυγή στρέφεται κατά της 2ης Αναθεώρησης των ΣΔΛΑΠ, η οποία προβλέπει τη μεταφορά 250 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων νερού ετησίως από τον Αχελώο προς τη Θεσσαλία για την κάλυψη αρδευτικών αναγκών .
Οι προσφεύγοντες υποστηρίζουν ότι η αναθεώρηση αυτή παραβλέπει προηγούμενες αποφάσεις του ΣτΕ, οι οποίες είχαν κρίνει αρνητικά την εκτροπή του ποταμού, και έρχεται σε αντίθεση με κοινοτικές οδηγίες και γνωμοδοτήσεις του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων .
Επιπτώσεις για τη Θεσσαλία
Από την πλευρά της Θεσσαλίας, η προσφυγή αυτή θεωρείται απειλή για την υδατική επάρκεια της περιοχής και για την οικονομική και κοινωνική της βιωσιμότητα. Με δεδομένο ότι η Θεσσαλία είναι η μοναδική περιφέρεια της χώρας που χαρακτηρίζεται «Μαύρη» από πλευράς επάρκειας υδάτων κινδυνεύουμε από την εφαρμογή της νέας ΚΑΠ από το 2028 με τη «γαλάζια συμφωνία» που θα διαδεχτεί τη λεγόμενη «πράσινη» οι Θεσσαλοί αγρότες να μην εισπράττουν καθόλου επιδοτήσεις για αρδευόμενες καλλιέργειες, αν δεν αλλάξει ριζικά το θέμα του υδατικού της ελλείμματος
Συμπεράσματα
Η προσφυγή των Αιτωλοακαρνάνων στο ΣτΕ αναδεικνύει τις βαθιές διαφωνίες μεταξύ των περιοχών σχετικά με τη διαχείριση των υδάτινων πόρων. Η έκβαση της υπόθεσης θα έχει σημαντικές επιπτώσεις τόσο για την υδροδότηση της Θεσσαλίας όσο και για την προστασία του περιβάλλοντος αφού ο Θεσσαλικός κάμπος ερημοποιείται τις τελευταίες δεκαετίες με το θαλάσσιο μέτωπο να εισχωρεί σταδιακά στα υπόγεια νερά και να συντελείται λόγω της υπεράντλησης υφαλμύρηνση των κάποτε γόνιμων χωραφιών ειδικά στο τμήμα της παλιά οδού Βόλου- Λάρισας από Βελεστίνο μέχρι Χάλκη.
Είναι λυπηρό η χώρα με διακρατικές συμφωνίες να ρυθμίζει τα θέματα των νερών από Τουρκία (Έβρος), Βουλγαρία (Στρυμώνας, Νέστος) Βόρεια Μακεδονία (Αξιός) και να μην μπορεί να διαχειριστεί εντός των τειχών της το θέμα της διαχείρισης του νερού λόγω ενδοπεριφερειακών τοπικιστικών διαφωνιών…